२४ पुस/अर्थ र व्यापार – अहिले मुलुकमा धमाधम ठुला बैंकहरुबीच आपसमा मर्चहुने एवं गाभिने क्रमबढेसँगै वाणिज्य बैंकहरुको संख्या २८ बाट घटेर अब जम्मा १८ वटा मात्र हुने भएको छ ।
यसअघि नेपाल राष्ट्र बैंकले दिएको मर्चहरुले सुविधा एवं पहलपछि अहिले धमाधम ठुला बैंकहरुबीच यस्तो मर्च एवं आपसमा गाभिने क्रमले तिब्रता पाएको हो । यहि लहरसँगै अब वाणिज्य बैंकहरुको संख्या घटेर १८ वटामा झर्ने देखिएको छ ।
भर्खरै २७ वटाबाट झरेर २१ वटामा आइपुगेको वाणिज्य बैंकहरुको संख्या लक्ष्मी र सनराइज बैंक गाभिएपछि २० मा आउँदैछ। यसबाहेक पनि राष्ट्र बैंकले अन्य चार संस्थालाई मर्जरको ताकेता गरिरहेको छ । यसले गर्दा अब वाणिज्य बैंकहरुको संख्या घटेर १८ वटामा झर्ने देखिएको हो।
पछिल्लो समय नबिल र नेपाल बंगलादेश (एनबि) बैंक गाभिएपछि संख्या २६ मा झरेको थियो। त्यसपछि कुमारी र नेपाल क्रेडिट एण्ड कमर्स (एनसीसी) बैंक गाभिएर २५ मा झरेको छ।
यही साता मात्र तीन जोर बैंकहरु गाभिएर २२ मा झर्दैछन्। सोमबार ग्लोबल आइएमइ बैंक र बैंक अफ काठमाण्डू (बिओके) गाभिएर २४ मा आउँदैछ । आगामी मंगलबार प्रभु बैंक र सेञ्चुरी कमर्सियल बैंक गाभिएर संख्या २३ मा आउने छ । आगामी बुधबार नेपाल इन्भेष्टमेन्ट बैंक र मेगा बैंक नेपाल गाभिदा संख्या २२ मा हुँदैछ।
त्यसपछि हिमालयन बैंक र सिभिल बैंकले पनि मर्जरका लागि वार्षिक साधारणसभा डाकेको छ । यी संस्था गाभिएपछि संख्या अब वाणिज्य बैंकहरुको संख्या घटेर २१ व्टामा आउने छ।
सोमबार लक्ष्मी र सनराइज बैंकबीच मर्जरको सम्झौता हुँदैछ । उनीहरु मर्जर लगत्तै संख्या २० मा झर्ने छ। यसअघि नेपालमा कुनै बेला वाणिज्य बैंकहरुको संख्या धमाधम विस्तार भएर ३२ वटासम्म पुगेको थियो । त्यतिबेला सरकारले नयाँ लाइसेन्स बाँडिएको तथा ‘ख’ र ‘ग’ वर्गका संस्थाहरुलाई स्तरोन्नति गर्न दिइएका कारण संख्या बढेको थियो।
नियामक निकाय नेपाल राष्ट्र बैंकले चार वर्षदेखि ‘बिग मर्जर’ योजना अगाडि सारेको हो। तत्कालिन राष्ट्र बैंकका गभर्नर डा. चिरञ्जीवी नेपालले चुक्ता पुँजी वृद्धि योजना संख्या घटाउनका लागि लिएका थिए। तर राजनीतिक दबाबले हकप्रद दिने व्यवस्था गर्न उनी बाध्य भए। यसले गर्दा संख्या घटेन।
उनले कार्यकालको अन्तिम मौद्रिक नीतिमा ‘बिग मर्जर’ लाई प्राथमिकतामा राखेर केही सहुलियतहरु घोषणा गरेका थिए। उनको नीतिलाई अहिलेका गभर्नर महाप्रसाद अधिकारीले पहिलो मौद्रिक नीतिबाटै प्राथमिकतामा राखेका थिए।
तर, कोभिड संक्रमण र लकडाउनका कारण यो योजना अगाडि बढ्न सकेन। दोस्रो र तेस्रो मौद्रिक नीतिपछि उनले मर्जरलाई प्रोत्साहित गर्ने भन्दै ‘वान टु वान’ कुराकानी गरेपछि बैंकहरु दबाबमा परेका हुन्। अर्कोतिर प्रमुख कार्यकारी अधिकृतहरुको कार्यकालका कारण पनि मर्जरले प्राथमिकता पाएको हो। अहिले मर्जरमा गएका बैंकहरुका प्रमुख कार्यकारीहरुको दुई कार्यकाल पुरा हुन लागेको छ। मर्जरमा नजाने हो भने कार्यकाल थप्न मिल्दैन। तर मर्जरका कारण अर्को एक कार्यकाल थप्ने सहुलियत छ।
यही कारण पनि मर्जरमा बैंकहरु तातिएका हुन्। राष्ट्र बैंकले अहिले सानिमा बैंक र माछापुच्छ्रे बैंकलाई मर्जरका लागि ताकेता गरिरहेको छ। यदि यी संस्थाबीच मर्जर भएमा संख्या १९ मा झर्ने छ। राष्ट्र बैंकले सिद्धार्थ, प्राइम, सिटिजन्स, एभरेष्ट बैंकलाई पनि मर्जरमा जान प्रोत्साहित गरिरहेको छ ।